Niet wegsussen maar aanpakken

“Niet wegsussen, maar aanpakken”

Wegsussen, niet over praten, snel vergeten en stilzwijgen. Het lijkt misschien de makkelijkste weg, maar zo werkt het niet met trauma’s. ‘Slapende honden’ (onbehandelde trauma’s) moeten juist wakker worden gemaakt en behandeld worden, zodat ze iemands leven niet langer beheersen. Margot Bak, teamcoördinator en methodiekcoach van de behandelmethode ‘Slapende honden? Wakker maken!’, vertelt er alles over.

“Als kinderen niet of moeilijk over heftige trauma’s uit het verleden kunnen of willen praten, dan noemen we dat ‘slapende honden’”, deelt Margot. “Als je deze trauma’s niet behandelt, stagneert vaak de ontwikkeling van een kind. Daarom is het belangrijk om ‘slapende honden’ wakker te maken en te behandelen, zodat het verleden niet langer de toekomst bepaalt.”

Klachten en lichamelijke sensaties

Huiselijk geweld, seksueel misbruik, emotionele verwaarlozing, een medische ingreep of het overlijden van een dierbare. Een trauma kan op allerlei manieren ontstaan. “De manier waarop het trauma zich uit, is bij iedereen anders”, legt Margot uit. “Een trauma zorgt in het dagelijks leven vaak voor uiteenlopende klachten en nare lichamelijke sensaties. Denk daarbij aan nachtmerries, flashbacks, bedplassen, slecht eten, woedeaanvallen, verdriet en angst.”

Stagnatie van de ontwikkeling

Margot vervolgt: “Zelfs als een heftige gebeurtenis heel vroeg plaatsvindt – in de preverbale fase, wanneer een kind nog niet kan praten – kan een trauma ontstaan. Een kind heeft dan geen bewuste herinneringen aan de traumatische ervaring, maar het trauma uit zich bijvoorbeeld in lichaamstaal, emotie en opgeslagen stress in het lijf. Het gedrag in het ‘hier en nu’ linkt dan naar het trauma en kan de ontwikkeling van een kind stagneren. Pas als het trauma wordt aangepakt, kan het gedrag veranderen of zelfs verdwijnen. Vanuit de methodiek ‘Slapende Honden? Wakker Maken!’ maken we eerst een analyse: welke redenen (barrières) zijn aanwezig, waardoor kind niet over een traumatische herinnering kan of wil praten?”

Traumavoelsprieten

Bij Sterk Huis gunnen we ieder kind eerst traumatherapie, voordat er andere diagnoses worden gesteld”, laat Margot weten. “Denk aan autisme of ADHD, waarbij soortgelijke symptomen in het gedrag kunnen optreden. Die traumavisie is kenmerkend voor Sterk Huis. “We keuren gedrag niet af, maar kijken wat er achter het gedrag zit. Die visie is aanwezig op alle behandelgroepen van Sterk Huis en wordt met ‘Slapende Honden? Wakker maken!’ extra goed uitgedragen binnen onze organisatie. Die traumavoelsprieten zijn belangrijk om een kind veiligheid te bieden: Jij bent niet zo en jij kunt er niets aan doen, maar je hebt iets meegemaakt.”

“Bij Sterk Huis gunnen we ieder kind eerst traumatherapie, voordat er andere diagnoses worden gesteld.”

Fase 1: analyse en stabilisatie

“De eerste stap vanuit de methodiek ‘Slapende Honden? Wakker Maken’ is dus gericht op het maken van een goede analyse, waarbij een barrière- en actieplan worden opgesteld. Deze fase is gericht op stabilisatie: we maken op gecontroleerde wijze de ‘slapende honden’ wakker. Dit vraagt om een gedegen aanpak, waarbij het kind zich veilig en gedragen voelt. Het behandelteam bekijkt welke vorm van psycho-educatie en welke interventies nodig zijn om een kind te motiveren voor traumaverwerking. De ambulant begeleider heeft een belangrijke rol in het motiveren van het kind en de ouders.”

Ontschuldigen kind

“Het belangrijkste in deze fase is het ontschuldigen van het kind”, benadrukt Margot. “Een kind heeft namelijk de neiging om narigheid op zichzelf te betrekken. Het is mijn schuld dat papa en mama ruzie hebben, want ik ben niet lief geweest. Als een kind zich schuldig voelt over grote gebeurtenissen, kan het een negatief zelfbeeld krijgen en zich sociaal-emotioneel slecht ontwikkelen. Het is belangrijk dat ouders tegen het kind zeggen: Het is niet jouw schuld, wij hadden het anders of beter moeten doen. Dit gunnen we ieder kind, zodat het een positieve ontwikkeling kan doormaken.”

Voorbereidingsverhaal Traumaverwerking

Margot: “Als er toch nog een grote barrière bestaat en het kind ergens niet over kan praten of zich nog erg schuldig voelt, kan de traumaverwerking nog niet starten. Op dat moment kan het Voorbereidingsverhaal Traumaverwerking (VVT) helpend zijn. Dit is een kort en bondig verhaal van de (biologische) ouders voor het kind, opgemaakt door de ambulant hulpverlener en ouders. In het verhaal staan tekstjes en illustraties over de getraumatiseerde gebeurtenis(sen). Met dit verhaal kunnen de ouders het kind eenvoudig uitleggen dat het niet verantwoordelijk is voor de gebeurtenis(sen). Het kind wordt op deze manier ontschuldigd en legt de verantwoordelijkheid bij de ouders neer. Daarmee ervaart het kind toestemming om de traumaverwerking in te gaan.”

“Het Voorbereidingsverhaal Traumaverwerking is een heel mooie en belangrijke interventie”, vindt Margot. “Het verhaal wordt door de ambulant hulpverlener voorgelezen aan het kind, omringd door de ouders en andere betrokkenen. Hierdoor voelt het kind zich gesteund. Dit is gebeurd, jij kunt er niks aan doen, je mag het erover hebben.”

“Door het Voorbereidingsverhaal Traumabehandeling (VVT) voelt een kind zich gesteund. Dit is gebeurd, jij kunt er niks aan doen, je mag het erover hebben.”

Fase 2: traumaverwerking

Zodra een kind over de traumatische gebeurtenissen kan en wil spreken, start de traumaverwerking: de tweede fase binnen ‘Slapende honden? Wakker maken!’ Margot: “Dit gebeurt meestal in de vorm van EMDR of cognitieve gedragstherapie, twee evidence-based traumabehandelmethoden. Hierbij betrekken we altijd een steunfiguur voor het kind, bij voorkeur een van de ouders of een ander hechtingsfiguur.”

Fase 3: integratie

“Na de traumaverwerking zien we een afname van de traumaklachten en een verbetering van het functioneren. Het kind heeft nog wel een achterstand in de ontwikkeling. In de integratiefase kijken we welke interventies nodig zijn om de gestagneerde ontwikkeling op gang te brengen. In deze fase zien we dat een kind bevrijd is van het trauma. Het kind slaapt bijvoorbeeld weer goed, heeft een beter zelfbeeld, betrekt moeilijke situaties niet meer meteen op zichzelf en maakt weer nieuwe vriendjes. Het trauma is opgeruimd. De klachten en het negatieve gedrag zijn verdwenen. Het kind kan weer meer hebben.”

“Na de behandeling zien we vaak dat het trauma is opgeruimd. De klachten en het negatieve gedrag zijn verdwenen.”

Methodiek ‘Slapende honden? Wakker maken!’

Als je nare dingen hebt meegemaakt, kan je daar (later) last van krijgen. Je bent bijvoorbeeld snel boos, bang of somber of je vindt het moeilijk om met emoties om te gaan. Of je slaapt slecht, hebt nachtmerries, enge herinneringen en je kan je niet goed concentreren op school. Zelfs als je geen herinneringen meer aan de gebeurtenis(sen) hebt, kan de spanning van vroeger in je lichaam aanwezig zijn. Zo blijft het verleden je toekomst bepalen, nieuwe stressmomenten opleveren en je ontwikkeling verstoren.

De methode ‘Slapende honden? Wakker maken!’ van Arianne Struik is bedoeld voor kinderen en jongeren van 0 – 18 jaar. Met deze behandelmethode onderzoeken we wat er speelt en hoe we jouw angsten, nare herinneringen en trauma’s kunnen verminderen of zelfs wegnemen.

Neem voor meer informatie contact op met
Sterk Huis: 013 543 30 73 – www.sterkhuis.nl.

5/7

1. Special Trauma

2. Wat is een trauma

3. Laat je verleden niet je toekomst bepalen

4. Het is niet jouw schuld

5. Niet wegsussen maar aanpakken

6. Mijn kinderen hebben weer een toekomst

7. Colofon