Loading
Even geduld a.u.b. het magazine wordt geladen...

Wat verandert er aan de voorkant?

Wanneer een kind uithuisgeplaatst wordt, komt dat bijna altijd door complexe problematiek binnen het gezin. Je ziet de problemen vaak al van ver aankomen: ze spelen meestal al jaren en springen over van generatie op generatie. Maar door af te wachten – het gemis van de juiste mensen op de juiste plek op het juiste moment – escaleert het uiteindelijk.

Tijd voor verandering. Beter te vroeg dan te laat, is het streven. Door de beweging naar voren te maken, met specialistische hulp in de eigen leefomgeving van mensen, worden problemen bij gezinnen eerder aangepakt en uithuisplaatsingen voorkomen.

Sterk Huis maakt zich hard voor de transitie naar de voorkant van de jeugdzorg. Want waarom zou je afwachten tot problemen groot worden als je ook preventief kunt werken in buurten, wijken, op scholen? Hoe staat het met alle ontwikkelingen? Wat verandert er momenteel al aan de voorkant?

Jeugd- en gezinsteam Heusden

Teamleider Iris van den Hurk

“We moeten er eigenlijk al in de baby- of peutertijd bij zijn. Of beter nog, tijdens de zwangerschap. Hoe eerder we beginnende symptomen van complexe problemen in gezinnen signaleren, hoe eerder we met specialistische kennis lichte vormen van ondersteuning kunnen bieden. Zo voorkomen we jaren later grote crisissituaties. Om dit voor elkaar te krijgen, moeten we lokale teams in wijken en buurten verstevigen. Het jeugd- en gezinsteam in Heusden is hier een mooi voorbeeld van.

Binnen het jeugd- en gezinsteam bekijken we: hoe kunnen we gezinnen meteen zo goed mogelijk ondersteunen? Wat heb je dan nodig? Wij denken dan aan een verbindende samenwerking in de wijk. Met korte lijnen tussen lokale partijen, zoals scholen, eerstelijnszorg, huisartsen, politie en specialistische hulpverleners. Samen moeten we optreden als één team. Samen heb je alle kennis in huis en kun je veel eerder signaleren wat er speelt. Samen kun je doorpakken en deel je de verantwoordelijkheid.

Sterk Huis brengt binnen het jeugd- en gezinsteam expertise in over hoogcomplexe veiligheidscasussen. Denk aan zaken rondom huiselijk geweld en kindermishandeling, waarbij we altijd systemisch en traumasensitief werken. Om tot de kern te komen, willen we meteen een gezinsanalyse uitvoeren. Vanuit die informatie pakken we vervolgens door. Binnen een netwerksamenwerking heb je alle kennis in huis om een gezin van a tot z te helpen.

De beweging naar voren vraagt om een andere basishouding van professionals, om inleving. Hoe kijk je als docent achter het gedrag van een kind, terwijl de les voor alle andere leerlingen ook gewoon doorgaat? Dat is spannend, wennen en aftasten. Maar je staat nooit alleen. Juist dát maakt het jeugd- en gezinsteam zo waardevol, de bundeling van krachten en expertise.

Vanuit die basis, die kruisbestuiving, kan je veel meer. Door als professionals – allen met een ander specialisme – met elkaar op te trekken, leer je van elkaar, heb je een beter aanbod, durf je meer risico’s te nemen en kom je sneller tot duurzame, innovatieve oplossingen. Verandering is spannend, daarbij worden we altijd eerst even bang, dus help elkaar. Durf het vertrouwen dat je in jezelf hebt ook aan een ander te geven. Dat is wat je kan doen, daar ligt je invloed.”

Durf het vertrouwen dat je in jezelf hebt
ook aan een ander te geven.

Crisiszorg

Clustermanager Judith Martens

“Ook binnen de crisiszorg willen wij de beweging maken naar nul crisisbedden. Maar wij kunnen alleen maar afbouwen op de crisisopvang als we tegelijk ambulant opbouwen. Door veel eerder aan de voorkant aanwezig te zijn met specialistische kennis, zijn er op termijn hopelijk geen crisisbedden meer nodig. Binnen de crisisopvang zien we al jaren een domino-effect. Zodra het crisisinterventieteam een telefoontje krijgt, zijn er vaak al diverse lichte interventies binnen een gezin geweest die onvoldoende hebben gewerkt. Ouders zijn uitgeput en hulpverleners zien geen andere keuze meer dan te vragen om een crisisbed: het kind moet uit huis. Iedereen haalt dan opgelucht adem en de rust keert zogenaamd terug. Zie je wel, het ligt echt aan hem of haar. Het kind wordt eigenaar van het probleem gemaakt, terwijl het slachtoffer is van het systeem.

Door een uithuisplaatsing bezorg je een kind meteen een (extra) trauma. Ook is het vaak het begin van een langdurige jeugdzorgcarrière. Maar gelukkig is er een kentering gaande: een kind wordt niet meer automatisch opgenomen. Vanaf januari pakken we hierin verder door. Als we een kind opnemen, doen we dat maximaal voor 24 uur (in plaats van vier weken). Binnen die 24 uur willen we van de ouders en het netwerk horen: wat hebben jullie nodig om het thuis weer zelf te doen? Zo benut je het crisismoment ten volste. Je gaat niet langer achterover leunen – hè hè, het kind is uit huis, dus het probleem is opgelost – maar je pakt meteen verder door.  

Ons volgende doel is natuurlijk om ook die 24 uur crisisopvang overbodig te maken. Met die specialistische hulp aan de voorkant, om crisissen te voorkomen. Hierbij hebben we veel meer de directe beschikbaarheid van intensievere ambulante ondersteuning nodig, ook in avonden en weekenden. Door crisisbedden af te bouwen, creëer je meteen ook meer budget voor ambulante hulp. In ruil voor één bed kun je al gauw iemand 18 tot 20 uur in een gezin inzetten. Iemand die bijvoorbeeld ’s avonds het kind mee op bed legt, meekijkt naar het schuldenplaatje, stress weghaalt. Hoe mooi zou het zijn als een kind daardoor thuis kan blijven?

In ruil voor één crisisbed kun je al gauw
iemand 18 tot 20 uur in een gezin inzetten.

Juist door het inzetten van ‘dure’ specialistische mensen in de eigen leefomgeving van mensen, wordt de jeugdzorg op termijn goedkoper. We zijn gewend om met generalistische mensen aan de voorkant te werken. Mensen die enorm hun best doen en ook veel te bieden hebben, maar de kennis missen om te zien wat er écht speelt, zoals een onderliggend trauma. Voordat je het weet, ben je allerlei onnodige interventies verder en wordt het kind toch nog opgenomen: dát is pas duur. Wat je wil, is meteen een goede analyse van bijvoorbeeld een GZ-psycholoog.

Vanuit daar kan je doorpakken. Daarbij is een netwerksamenwerking van groot belang. Met korte lijnen, voor een glijbaaneffect naar de juiste mensen. Het domeindenken, waarbij iedereen de verantwoordelijkheid snel wegschoof, heeft ons lang beperkt. Nu pakken we samen door en verdelen we de taken: jullie gaan aan de slag met de agressie van het kind, wij met het psychiatrisch onderzoek.

Ook moeten we veel meer durven. Als jij als hulpverlener ontdekt dat een kind al drie jaar het risico loopt om geslagen te worden, kies je er dan diezelfde avond nog voor om het kind uit huis te halen? Of wil je een uithuisplaatsing juist voorkomen: durf je het risico te nemen en vraag je iemand uit het eigen netwerk om een nachtje te blijven slapen, om het risico te beperken? Op deze manier sluit je het gevaar niet helemaal uit, maar je mobiliseert alvast het netwerk en ‘koopt’ tijd om de juiste hulp in te zetten.

Het zijn moeilijke ethische afwegingen, die je alleen kan maken als je je gesteund voelt. Vaak worden hulpverleners publiekelijk ten schande gezet. Als het misgaat, moet iemand de schuld krijgen. De angst om het verkeerde te doen, blokkeert je. Als hulpverlener moet je je gedragen voelen. Sterk Huis zegt daarom: ik sta achter jou. Vanuit die veilige basis kunnen we als organisatie groeien en het juiste doen met elkaar.”

Crossroads

Manager Klantenbureau Karin Veron

“Wil je echt het verschil maken voor een kind, dan moet je niet naast elkaar maar mét elkaar werken. Dat is precies wat wij per 1 januari 2023 gaan doen met Crossroads: een samenwerkingsverband van Amarant, De Viersprong, GGz Breburg en Sterk Huis gericht op hoogspecialistische jeugdzorg binnen de regio Hart van Brabant. Van ‘zwaar naar lichter’ en van ‘verblijf naar huis’ is de ambitie van Crossroads: samen bewegen naar nul uithuisplaatsingen. En mocht een uithuisplaatsing toch nodig zijn, dan zo thuis mogelijk.

Sterk Huis heeft een mooie visie met Wonen doe je thuis, maar ook de andere drie organisaties zijn al een poosje deze weg ingeslagen. Eerder werkten wij al goed naast elkaar samen, maar nu gaan we de handen echt ineenslaan en vanuit één perspectief werken.

In de regio Hart van Brabant hebben jaarlijks 1.600 kinderen te maken met hoogcomplexe problematiek in de thuissituatie. Hart van Brabant heeft voor deze kinderen en gezinnen met een hoogspecialistische zorgvraag een budget vrijgemaakt. Aan Crossroads de mooie taak om hiermee de transformatie te maken naar een zorglandschap waarbij de hoogspecialistische zorg in steeds nauwere verbinding met elkaar staat. Via één vast aanspreekpunt in wijk- en dorpsteams wordt samenwerkt met de betrokken partners, zoals huisartsen en scholen.

Crossroads gaat per 1 januari 2023 van start met een eigen Klantenbureau. Vanuit de vier organisaties en strategische partners, zoals Koraal Groep, Novadic Kentron, Reinier van Arkel en Stichting De As, zijn vaste contactpersonen aanwezig binnen het Klantenbureau. Alleen al het feit dat je voortaan met elkaar in één kamer zit, brengt al een heel nieuwe dynamiek met zich mee.

Crossroads wordt verantwoordelijk voor alle hoogspecialistische hulp binnen Hart van Brabant. Iedere vraag of doorverwijzing op dit gebied, komt dus voortaan bij ons Klantenbureau binnen en wordt in een multidisciplinair, intersectoraal en domeinoverstijgend teamverband opgepakt. Vanuit vogelvluchtperspectief bekijken we het kind en gezin: welke collectieve en preventieve oplossingen zijn nodig, zodat het kind toch thuis kan blijven? Samen zoeken we naar antwoorden en verdelen de risico’s. De samenwerking reikt veel verder dan alleen de vier Crossroads-organisaties. Als de schuldenproblematiek van het gezin of het drankprobleem van vader ook aangepakt moeten worden, dan gebeurt dat. De toegang, gemeente, Crossroads: iedereen is onderdeel van deze verandering.  

In 2023 gaan we het transformatiejaar in, waarin we nog mogen zoeken en experimenteren met elkaar. Ik hoop dat we over een jaar al kunnen zeggen: we zijn tot nieuwe, creatieve hulpvormen gekomen voor deze kinderen. Er gebeuren dingen die je voorheen niet had kunnen bedenken.”

Er gebeuren dingen die je voorheen
niet had kunnen bedenken.


3/11
1. Start
2. Een veilige plek voor ieder kind
3. Wat verandert er aan de voorkant?
4. Wat als het echt niet anders kan
5. Onder het veilige dak van een pleeggezin en gezinshuis 
6. Verklarende Analyse maakt verdere beweging richting nul
7. Versterk elkaar
8. Wat heeft een kind écht nodig?
9. Hij is de enige die mij begrijpt
10. Ervaringsverhaal
11. Ontwikkeling één groep voor alle crisisbedden