Loading
Even geduld a.u.b. het magazine wordt geladen...
Van dreigende uithuisplaatsing naar
nieuwe verbinding tussen moeder en zoon

Bruggetje naar de overkant

Stel je zwemt en zwemt in een rivier, maar je komt niet aan de overkant. Af en toe heb je een boomstronk om je aan vast te houden, waarna je weer moet loslaten en dieper het water wordt ingetrokken. Je bent moe, alleen, radeloos en verdwijnt steeds vaker kopje onder.

Zo omschrijft Nina (36) de zware periode in haar leven waarin zoon Yassin (11) bijna uithuisgeplaatst werd. “Er waren veel spanningen en ruzies tussen ons, ook fysiek”, deelt Nina openhartig. “Yassin accepteerde mijn gezag niet. We draaiden rondjes in een slechte cirkel. Ik kon hoog of laag springen, maar kreeg het gewoon niet voor elkaar. Dat maakt je wanhopig. Hoe lang houd ik dit nog vol, hoe lang nog voordat het helemaal misgaat? Ik bleef dobberen, maar kwam nergens. Dan wil je bijna opgeven, je mee laten voeren met de stroom.”

Overkant

Nu staat Nina toch aan ‘de overkant’, terugkijkend op een donkere periode die ze samen met Yassin overwon. “Gelukkig kregen we uiteindelijk de juiste hulp, die ik met mijn laatste krachten heb aangegrepen. Soms moet je lang zoeken, maar is er toch een oplossing. Ik hoop dat meer gezinnen deze kans krijgen. Mijn tip aan andere ouders: kijk naar je eigen trauma’s, die je onbewust-onbedoeld overdraagt op je kind.”

Schimmen

“Toen Nina en Yassin bij Sterk Huis binnenkwamen, hadden ze al veel hulpverlening gehad. Maar niets hielp”, vertelt Denise Goverde, Intensieve Gezinsbehandeling (IGB) Sterk Huis. “Nina was de wanhoop nabij. Yassin had al diverse onderzoeken gehad, die onder meer een autismestoornis en Gilles de la Tourette lieten zien. Hij vertoonde somber en depressief gedrag, sliep slecht en had suïcidale gedachten. Ook zag hij schimmen die hem allerlei opdrachten gaven.”

Dreigende uithuisplaatsing

Denise: “Yassin woont samen met zijn moeder. Zijn vader raakte al vroeg uit beeld na huiselijk geweld-incidenten. Er is weinig contact met andere familieleden. Nina en Yassin kwamen dus bij ons binnen met een klein netwerk, hoge stresslevels en nare ervaringen uit het verleden. Vanuit de intensieve gezinsbehandeling hebben we toen gekozen voor de volgende aanpak: structuur en therapie voor Yassin. Yassin ging deels naar school, deels naar een zorgboerderij en soms naar een logeerweekend. Verder startte hij met traumabehandeling, EMDR. Maar het ging niet beter. Integendeel, zijn gedrag verergerde. Voor Nina werd het steeds moeilijker om kalm te blijven en aan te sluiten bij haar zoon. Dit was het moment van een dreigende uithuisplaatsing.”

Hij hoort bij mij

“Nina heeft altijd gezegd: Ik wil niet zonder Yassin, hij hoort bij mij en heeft me nodig”, vult Daphne Olifiers, jeugd- en gezinsprofessional bij Sterk Huis, aan. Maar ze belandde ook op een punt waarop ze dacht: Zo heb ik zelf geen leven meer en kan ik niks voor hem betekenen.” Nina: “Maar ik wist ook dat Yassin hier niet om heeft gevraagd. Ik heb hem op de wereld gezet, dus het is mijn verantwoordelijkheid om de problemen aan te pakken.”

“Ik heb hem op de wereld gezet, dus het is mijn verantwoordelijkheid om de problemen aan te pakken.”

Out of the box-oplossing

“De dreigende uithuisplaatsing was ruim een jaar geleden”, vervolgt Denise. “Er was toen iets anders nodig, een out of the box-oplossing. We zijn teruggegaan naar de toegang om opnieuw alle opties te bekijken. De nieuwe visie werd snel duidelijk: er moest een gericht behandelplan komen voor moeder en kind. We wilden Nina inzicht geven in haar eigen verleden, om via die weg beter aan te sluiten bij Yassin. Nina heeft een rugzak vol trauma’s waarmee ze onbewust-onbedoeld verstorend oudergedrag laat zien en voor onveiligheid in de hechtingsrelatie zorgt. Dáár ligt de kern van de problematiek en de oplossing, niet bij Yassin. Verder wilden we met een tijdelijke opname Nina en Yassin een intensievere behandeling bieden. De oplossing lag klaar, maar behoorde niet tot het standaardpakket van Sterk Huis, waardoor het gezin bijna naar de andere kant van het land moest. Dat zou te ingrijpend zijn voor Yassin en lieten we niet gebeuren. Wij hebben alle kennis in huis, dus wilden het zelf doen.”

Verstoorde ouder-kind-relatie

Chantal Willekens, behandelaar psychotraumacentrum van Sterk Huis: “We hebben gekozen voor een veilige opname van Nina en Yassin op de afdeling Vera van Sterk Huis. Tegelijk startte Nina met de behandelmethode NIKA, gericht op het doorbreken van schadelijke patronen in de ouder-kind-relatie. Dit traject begon met een interview van Nina over de hechtingsrelaties die zij heeft gekend in haar jeugd en volwassen leven en de hechtingsrelatie die ze nu met Yassin heeft. Ook maakten we video-opnames om de schadelijke patronen in de ouder-kind-relatie in beeld te brengen. We zagen dat Yassin zijn moeder enorm kon triggeren, waar Nina onbewust-onbedoeld verkeerd op reageerde door hem telkens af te wijzen, verbaal en non-verbaal. Yassin voelde zich dan de slechterik en werd weer boos, waar moeder weer op fel op reageerde. Een cirkeltje. Nina voelde zichzelf een slechte moeder en machteloos, maar NIKA gaf ontschuldiging. Nina heeft in haar eigen jeugd en relaties zelf ook veel afwijzing en geweld gekend en trauma’s opgelopen. Daardoor kon ze geen veilig hechtingspersoon voor Yassin zijn.”

Confronterend

Nina: “De videobeelden waren confronterend. Het werd pijnlijk duidelijk hoe wij op elkaar reageerden: mijn houding tegenover hem, maar ook hoe hij naar mij keek. Het was moeilijk om te zien. Ik besefte me dat ik aan de slag moest met mijn onverwerkte trauma’s. Ik handelde voortdurend vanuit angst: Ik red het niet, ik kan het niet, Yassin doet het niet goed, hij gaat dezelfde kant op als zijn vader.”

Onbewust-onbedoeld

“We zagen de onmacht bij Nina en Yassin”, aldus Daphne, die als hulpverlener vanuit de afdeling Vera betrokken raakte bij het gezin. “Yassin was voortdurend boos op zichzelf: Ik doe alles fout, ik ben niet normaal. Nina voelde zich schuldig: Ik wil wel veranderen, maar weet niet hoe. Dat stukje ontschuldiging is daarom heel belangrijk geweest voor haar. Het besef: Ik ben dus geen slechte moeder. Door mijn trauma’s handelde ik onbewust-onbedoeld op de verkeerde manier.”

“Ik ben dus geen slechte moeder. Door mijn trauma’s handelde ik onbewust-onbedoeld op de verkeerde manier.”

Geweldloos Verzet

“Na deze inzichten hebben we Nina vanuit NIKA tools aangeboden om het verstorende oudergedrag af te leren”, deelt Chantal. “Ze leerde beter begrijpen wat er in Yassin omging, wat hij van haar nodig had en hoe zij daar sensitief en responsief op kon reageren. Ook kreeg Nina EMDR voor haar trauma’s en hebben we de methode Geweldloos Verzet toegepast, waarmee ouders concrete handvatten krijgen in de omgang met hun kind. We bleven dichtbij en konden meteen goed doorpakken, eerst vanuit de afdeling Vera en daarna vanuit thuis via ambulante begeleiding.” Daphne: “Het was een zwaar traject voor Nina. Ze heeft vaak op de gang gestaan: Ik wil niet meer, ik kan niet meer. Maar ze gaf niet op. Ze wist dat ze eerst door het diepe dal heen moest om uiteindelijk omhoog te klimmen.”

Aha-momentjes

“Nu ben ik blij dat ik heb doorgezet”, benadrukt Nina. “Dit was mijn laatste redmiddel. Vooral in het begin was het zwaar. Dan moet je af en toe ontladen. Gaandeweg werd het makkelijker, ook omdat ik steeds meer aha-momentjes kreeg. Aha, nu snap ik het. Nu begrijp ik dat ik niet meer vanuit mijn eerste impuls moet reageren, maar vanuit rust en écht contact. Ik begrijp dat ik beter naar Yassin moet luisteren, dat ik ook mag aangeven hoe ik me voel en dat we meer rekening met elkaar mogen houden. Ik kan op Yassin vertrouwen. Hij is niet zijn vader. Hij mag fouten maken en leren vallen en opstaan. Nu Yassin meer ruimte krijgt, voelt hij meer vrijheid en vertrouwen en kunnen we betere afspraken met elkaar maken. Zo zijn we naar elkaar toegegroeid.”

Kalm brein

“Het was mooi om te zien hoe Nina steeds sensitiever-responsiever werd richting Yassin, hoe zij de hechtingspersoon werd die hij zo hard nodig heeft”, verwoordt Chantal. Denise: “Ze heeft echt leren omdenken: welke signalen laat Yassin zien en wat betekent dat? Eerder schoof Nina alles van tafel wat Yassin aangaf. Dat was niet waar, zijn beleving. Maar nu krijgt hij weer bevestiging.” Daphne: “Ze werken nu samen en maken afspraken. Dít verwacht ik van jou, hier ligt mijn grens. Eerder zat Nina bovenop hem. Ze dacht dat hij loog en gaf buitenproportionele straffen, terwijl zijn waarheid er gewoon anders uitzag. Nu reageert Nina met een kalm brein. Yassin durft open te zijn, waardoor ze beter kunnen praten en Nina hem de juiste handvatten kan geven.”

Veilig

“Om het traject af te ronden, hebben we Yassin ook nog een stukje EMDR geboden”, deelt Chantal. “Ook hebben we Yassin nog een keer gediagnosticeerd. Wat bleek: er waren minder symptomen van autisme en Gilles de la Tourette. Zijn schimmen en tics waren zo goed als weg. De eerdere diagnoses werden niet meer bevestigd en waren dus vooral trauma– en stressgerelateerd. Ze verdwenen toen Yassin zich weer veilig en gezien voelde. Yassin zit beter in zijn vel en zijn ontwikkeling is weer op gang gekomen. Hij gaat inmiddels ook fulltime naar school.”

Andere houding

Nina: “Ik heb nu een totaal ander kind in huis. De sfeer is voortaan heel relaxed. Ik ben veel rustiger, geduldiger en zelfverzekerder geworden in de opvoeding. Ik durf ook kritischer naar mezelf te kijken. Als ik iets niet goed aanpak, kom ik daarop terug en zeg ik sorry tegen Yassin. We zijn duidelijk tegen elkaar. Als ik iets van Yassin verwacht, heeft hij de keuze: het doen zónder bombarie of het doen mét bombarie, maar dan hangt er een consequentie aan vast. Deze aanpak zorgt voor minder discussies thuis. Het belangrijkste wat is veranderd, is mijn houding naar Yassin. Ik luister naar hem, zie hem écht en kijk wat hij nodig heeft.”

Houvast

“Hadden we dit maar veel eerder gedaan”, denkt Nina soms. “De meeste hechtingsproblematiek zat bij mij. Als je dat niet aanpakt, blijf je tegen problemen aanlopen en neemt de ellende alleen maar toe. Daarom wil ik andere ouders informeren, moeders en vaders die ook radeloos zijn en geen andere oplossing zien dan een uithuisplaatsing van hun kind. Je denkt misschien dat je het verleden een plekje hebt gegeven, maar als je dieper graaft, kan je toch nog onverwerkte trauma’s tegenkomen. Dingen die je moet oplossen, voor jezelf en je kind. Zo ontstaat er misschien ook voor andere ouders meer houvast, een bruggetje naar de overkant.”    

“Als je dieper graaft, kan je toch nog onverwerkte trauma’s tegenkomen. Dingen die je moet oplossen, voor jezelf en je kind.”


10/11
1. Start
2. Een veilige plek voor ieder kind
3. Wat verandert er aan de voorkant?
4. Wat als het echt niet anders kan
5. Onder het veilige dak van een pleeggezin en gezinshuis 
6. Verklarende Analyse maakt verdere beweging richting nul
7. Versterk elkaar
8. Wat heeft een kind écht nodig?
9. Hij is de enige die mij begrijpt
10. Ervaringsverhaal
11. Ontwikkeling één groep voor alle crisisbedden