Loading
Even geduld a.u.b. het magazine wordt geladen...

Eergerelateerd geweld: meer
Syrische slachtoffers
in de opvang

Het aantal Syrische slachtoffers van eergerelateerd geweld in de opvang groeit. Jonge meisjes, klem tussen twee culturen maar ook oudere vrouwen, gevangen in een gewelddadig huwelijk. Ilona Brekelmans: “Families ontkennen vaak het geweld.”
Je ziet nu andere slachtoffers van eergerelateerd geweld dan een aantal jaren geleden?
Ilona Brekelmans: “We zien anderhalf jaar het aantal Syrische slachtoffers echt toenemen. Niet alleen hier bij Sterk Huis. Het gaat om een groep die relatief kort in Nederland is. De kinderen gaan hier naar school, krijgen Nederlandse vrienden en komen echt in de knoop te zitten tussen twee culturen. Verschillen op het gebied van normen en waarden, genderopvattingen. Dat zorgt voor spanningen in de familie. Ouders voelen dat hun kind meer vrijheid wil en trekken de touwtjes strakker aan. We zien dat dochters worden geïsoleerd, ze moeten hun telefoon inleveren, worden opgesloten en dit gaat soms ook gepaard met fysiek geweld.”
Is er veel verschil met Turkse, Iraakse of Afghaanse slachtoffers?
“Het grote verschil is dat deze groep nog zo kort in Nederland is. Bij Turkse en Marokkaanse slachtoffers gaat het soms om de tweede of derde generatie. Je ziet dat Syrische groepen zich nog heel verbonden voelen met het land van herkomst, met de religie, tradities en heel loyaal is aan de eigen gemeenschap.”

"Het komt voor dat meisjes al beloofd zijn aan een neef of andere familie"

We zien ook veel kindermishandeling – denk aan lijfstraffen – omdat een dochter bijvoorbeeld op Snapchat contact heeft met een jongen. Ook uithuwelijken – met een neef of andere familie binnen de gemeenschap – komt vaker voor. Deze meisjes zijn soms al beloofd aan een neef en andere familie. Het geloofshuwelijk, in deze cultuur veel betekenisvoller dan een huwelijk voor de wet, is soms al voltrokken in Syrië. We kennen dit soort voorbeelden van meisjes die dertien of veertien jaar zijn. Dat is hun voorland, de meisjes hebben hier nooit zelf over nagedacht. De meisje hebben dit volledig geaccepteerd, totdat ze in Nederland zijn. Ze zien de verschillen en dat gaat wringen. De meisjes gaan zich hiertegen verzetten. Met alle gevolgen van dien.”
Naast de jonge meiden zien we ook de vrouwen die jaren vast hebben gezeten in een huwelijk vol geweld. Ze zijn niet of nauwelijks geïntegreerd. Scheiden is voor deze vrouwen ondenkbaar.
En vergeet niet, wat wij hier zien is nog maar het topje van de ijsberg. Hier komen de vrouwen, die een weg hebben gevonden om hier los van te geraken. Er zijn nog zoveel vrouwen die deze uitweg niet hebben gevonden.
Het zijn vaak heftige zaken?
“Jazeker, de slachtoffers van eergerelateerd geweld die bij ons komen hebben al heel veel meegemaakt. Heftig én complex. We proberen altijd in gesprek te gaan met de familie en te bemiddelen. Maar er is bij Syrische families vaak zo weinig vertrouwen in autoriteit, in overheden en in de Nederlandse hulpverlening. Het is heel lastig om echt zicht te krijgen op de problemen en dynamiek die inspeelt binnen de gezinnen.
Families werken niet mee en ontkennen het geweld. De dochter zou al die verhalen maar verzinnen omdat ze vrij wil zijn. We zetten regelmatig hulpverleners in die Arabisch spreken of zoeken naar een sleutelfiguur in het netwerk van de familie om dat vertrouwen te winnen. Soms is het nodig om een jeugdbeschermingsmaatregel zodat de vrijblijvendheid eraf gaat. We zien namelijk dat wanneer wij naar de achtergrond gaan, de deuren van de families weer sluiten.”
Dat vraagt veel van hulpverleners?
“Onze Nederlandse systemen en directe manier van communiceren werken vaak averechts. Anders dan bij huiselijk geweld kán eergerelateerd heel snel escaleren, daarom vraagt dit om gespecialiseerde hulpverleners.
Wanneer we een gesprek in gaan, hebben we altijd al heel goed voor ogen wat we willen bereiken. Wie van de familie is bijvoorbeeld op de hoogte, wiens eer is aangetast?
We zetten altijd in op het oplossen van de problemen en het begeleiden van het gezin hierbij. Veiligheid is wel altijd het uitgangspunt. Soms is samen veilig verder leven niet meer mogelijk en dient er een plan te worden gemaakt voor een ‘verstoting’. Dit betekent dat de familie afstand doet van het meisje of de vrouw, en dat zij zich niet meer in elkaars kringen begeven.
Vaak is de angst voor roddel en praatjes in de gemeenschap groot. De vuile was hang je niet buiten, taboes worden liever niet besproken. We hebben het echt over gesloten systemen. Families willen het zelf oplossen. Dat heeft zeker mooie kanten. De zorg en loyaliteit voor en naar elkaar is groot, maar er is ook een keerzijde. Dát bespreken we ook met de familie. Wat kunnen de gevolgen van zwijgen zijn? We proberen ze stappen vooruit te laten denken en te laten zien hoe elk familielid door het zwijgen in de knel kan komen. Het is ook van belang erkenning te geven voor de situatie waar zij in zitten. Het gaat soms om ingewikkeld gedrag van meiden wat ook bij Sterk Huis gezien wordt. Precies waar deze families ook tegen aanlopen.
Anoniem
Zodra een vrouw of meisje hier binnenkomt, vullen we meteen de checklist eergerelateerd geweld van de politie in. Dit geeft meer inzicht in de achtergrond van de familie en het geeft ons de kans om eventuele risico’s beter in te schatten. En wij laten de naaste familie weten dat hun dochter, zus of vrouw op een anonieme veilige plek is ondergebracht, waar alleen maar vrouwen wonen.’
“We geven ook aan dat we snel weer contact opnemen maar dat we even tijd nodig hebben om alles op een rijtje te zetten. De veiligheid van het slachtoffer staat uiteraard voorop. Na ongeveer twee weken komt het rapport van het Landelijk Expertise Centrum Eergerelateerd Geweld (LECEGG) en dan weten we wat voor stappen we gaan zetten. Dit betekent ook dat we helder hebben met wie we wanneer in gesprek gaan en wat het doel is van deze gesprekken. “
Traumabehandeling is een belangrijk onderdeel van de behandeling van deze slachtoffers?
“Ja, slachtoffers van eergerelateerd geweld die we zien bij Sterk Huis – hoe divers hun achtergrond ook is – hebben allemaal heel veel meegemaakt. We proberen altijd aan te sluiten bij de klachten. We bieden binnen ons Psychotraumacentrum diverse vormen van traumabehandeling. Van intensieve EMDR tot traumabehandeling via het lichaam. “
"Het is belangrijk dat leerkrachten weten waar ze op moeten letten"
Wat hebben deze Syrische families nodig?
“Meer aandacht voor dit soort thema’s bij de inburgering. Uitleg over de Nederlandse zorg en hulpverlening. We vragen ook altijd aan de vrouwen die al wat langer in de opvang verblijven: hoe hadden we jou eerder kunnen bereiken?
We weten bijvoorbeeld dat er Syrische platforms online zijn waar vrouwen in eigen taal dit soort zaken bespreken. We moeten zorgen dat Sterk Huis ook op dit soort platforms actief is. Juist om deze nieuwe groepen te bereiken. Daarnaast weten we dat deze vrouwen wél met klachten bij de huisarts of praktijkondersteuner komen. Dan ben je afhankelijk van hoe alert zij zijn en hulp inschakelen. Komt een vrouw altijd met dezelfde begeleiding? Met haar partner, nicht of schoonmoeder? Probeer haar dan alleen te spreken te krijgen.
Ik vind ook echt dat ‘eer’ een vast onderdeel van het onderwijsprogramma zou moeten zijn. Op het HBO Sociaal Work, daar zitten de professionals van de toekomst. Op basisscholen, het middelbaar onderwijs. Ga afzonderlijk met jongens en meiden in gesprek. Wat voor verhalen en reacties komen er los? Hoe reageren jongens wanneer het over eer gaat?
Het is belangrijk dat leerkrachten weten waar ze op moeten letten. Dat ze alert reageren wanneer bijvoorbeeld het gedrag van een leerling opvallend verandert. Of wanneer een meisje altijd wordt opgehaald door een familielid. Het is nogal wrang dat er eerst een ernstig incident moet gebeuren voordat dit thema weer alle aandacht krijgt.”
‘Syriërs zijn niet de laatste groep’
“Kijk, de Syriërs zijn niet de laatste groep vluchtelingen die naar Nederland komt. Ongetwijfeld zullen we ook meer Afghaanse en Oekraïense vrouwen tegenkomen. We moeten begrijpen dat veel problemen thuis ontstaan door trauma. Het vertrek, de vlucht. Mensen staan soms jaren in overlevingsmodus. Wanneer ze dan eindelijk landen dán komen de nachtmerries, de herbelevingen. Veel mannen maken daarom gebruik van middelen. Ze raken verslaafd en willen die pijn verdoven. Dit kan tot heel veel spanningen en een spiraal van geweld thuis leiden.”
Hebben deze ‘nieuwe slachtoffers’ uw werk veranderd?
“Je kunt nog zo kundig zijn en een rugzak vol hebben met theorie en interventies, maar het gaat uiteindelijk om contact maken. Dat is naast die kennis minstens zo belangrijk. Dat hebben deze cliënten mij echt geleerd. Door écht menselijk contact te maken kunnen we de verschillen in taal en cultuur overbruggen.
Natuurlijk zien we verschillende groepen in de opvang, maar elke cliënt heeft zijn eigen verhaal, zijn eigen ervaringen. Ik vind het elke keer zo bijzonder en waardevol dat ik zo dichtbij mag komen.”

15/17
1. Cover #7
2. Inhoudopgave
3. Iedereen doet ertoe
4. Terug naar het speciaal onderwijs
5. Basisschool de Zuidwester
6. NIKA
7. Fasehuis Sterk Huis
8. In gesprek met werkgevers
9. Jongeren van 16 - 27 jaar
10. De weg naar volwassenheid
11. Pleegouders Maria en Marc
12. Wonen doe je thuis
13. Briefwisseling
14. Eergerelateerd Geweld
15. Vluchtelingen problematiek
16. Expertisecentrum HGKM
17. Samenwerking partijen