Thuiszitters - Sterk Magazine

Elk kind naar school!

Sterk Huis werkte in 2024 aan een oplossing voor Thuiszitters

Het aantal leerlingen dat niet naar school gaat, stijgt al jaren. De kinderen en jongeren bij Sterk Huis hebben te maken met complexe problemen, maar dat betekent niet dat zij geen onderwijs willen en kunnen volgen. De jongerenraden en cliëntenraad van Sterk Huis geven aan dat ‘niet gewoon naar school (mogen) gaan’ je kansen voor de toekomst beïnvloedt en het gevoel geeft dat je er niet bijhoort. Geen opleiding afronden, zorgt voor een achterstand. Daar willen we wat tegen doen.

Elk kind heeft recht op onderwijs, zoals vastgelegd in het VN-Kinderrechtenverdrag. Toch volgen volgens de leerplichttelling van 2024 maar liefst 17.500 kinderen geen onderwijs. Onderzoek suggereert echter dat dit aantal in werkelijkheid acht keer hoger ligt, wat neerkomt op bijna 140.000 kinderen in heel Nederland. Daarnaast is er een grote groep kinderen die slechts enkele uren per week onderwijs krijgt. Hoewel zij officieel niet als thuiszitters worden beschouwd, draagt hun situatie bij aan een nog groter probleem.

Risicofactoren en beschermende factoren

Problemen bij ouders – zoals verslaving of psychiatrische problematiek – een onstabiele gezinssituatie (bijvoorbeeld veel verhuizen of gescheiden ouders), schulden en armoede, problemen binnen het gezinssysteem en stress vormen risicofactoren. Er zijn echter ook beschermende factoren, zoals zelfvertrouwen, een positieve kijk op de schoolloopbaan, een concreet toekomstperspectief en een stimulerend schoolklimaat.

Binnen Sterk Huis

Sterk Huis begeleidt gezinnen en jongeren in kwetsbare situaties, waardoor we vaak kinderen tegenkomen voor wie onderwijs tijdelijk een uitdaging vormt of zelfs niet mogelijk is. Clustermanager Monique van Rooij geeft aan: “Het niet volgen van onderwijs komt voor in alle vormen van onze hulpverlening, zowel ambulant als op behandelgroepen. Bij behandelgroepen, pleegzorg en gezinshuizen zien we bijvoorbeeld dat veel kinderen slechts gedeeltelijk naar school gaan of een schoolvervangend programma doorlopen. Bij jongeren van 16 tot 27 jaar speelt daarnaast de moeizame toeleiding naar werk en het gebrek aan zinvolle dagbesteding een rol. Daar willen we verandering in brengen, maar dat kunnen we niet alleen.”

Thema-avond

Op 6 september 2024 organiseerden de jongerenraden en cliëntenraad van Sterk Huis een thema-avond over thuiszitters om hier het gesprek over te voeren en in samenwerking tot actie te komen. Zo’n 100 jongeren, ouders, beleidsmakers, hulpverleners en onderwijspersoneel namen deel. De avond stond in het teken van het delen van ervaringen over de enorme impact van het ‘niet mee mogen doen’ op het leven van kinderen en gezinnen.

De 16-jarige Maggie die zo’n 4 jaar niet naar school ging, verwoordde het als volgt: “Het heeft een heel slecht effect op mij gehad. Ik kan nu geen school meer vinden en het is moeilijk om na zoveel jaar terug naar school te gaan. In die tijd had ik geen sociale contacten en geen daginvulling. Een ander gevolg is dat ik nu alleen oudere vrienden heb, omdat ik geen contact had met leeftijdsgenoten.”

Thuiszitten leidt al gauw tot somberheid en een ingewikkelde zoektocht naar manieren om weer onderwijs te volgen. Terugkeren naar (een) school is verre van eenvoudig, ervaren de jongeren.

Ze worstelen met het gevoel dat ze niet gezien of gehoord worden. Ouders vertellen over de uitdagingen om passend onderwijs voor hun kinderen te vinden. Terwijl sommige scholen kansen zien, gaan anderen de uitdaging niet aan. Soms wordt een aanmelding uitsluitend beoordeeld op basis van een oud dossier, terwijl de jongere zelf aangeeft dat er intussen aanzienlijke vooruitgang is geboekt: “Ik ben niet mijn dossier,” aldus Maggie.

Oplossing ligt in maatwerk

Er lag een duidelijke roep om maatwerk en handelen in het belang van het kind of de jongere. Kijken naar wat nodig is om het systeem op het kind aan te kunnen passen. Hun verhalen horen, hun behoeften en ervaringen serieus nemen. Een van de belangrijkste conclusies was dat de samenwerking tussen onderwijs, zorg en ouders intensiever en eerder moet plaatsvinden om te voorkomen dat kinderen tussen wal en schip vallen.

Onderwijs Zorg Support

In 2025 gaat bij Sterk Huis dan ook ‘Onderwijs Zorg Support’ van start. Via dit team kunnen casussen met leerplichtige jeugdigen tot 18 jaar ingebracht worden. Het gaat hierbij om jongeren die minder lesuren volgen door structurele verwijdering uit de klas, schorsingen of thuiszitten, waardoor de terugkeer naar (volledig) onderwijs moeizaam verloopt. De vragen kunnen zowel op casuïstiekniveau als op organisatorisch vlak liggen. Het team informeert over wet- en regelgeving en de gemaakte procesafspraken met het onderwijs, maar schakelt ook de juiste experts in om verdere stappen te zetten.

Daarnaast is de samenwerking tussen onderwijs en jeugdhulp een actief thema binnen Crossroads. Hiervoor is een projectgroep opgericht die regionaal informatie heeft verzameld over de grootste knelpunten. Deze groep bestaat uit vertegenwoordigers van Crossroads (waaronder Sterk Huis), samenwerkingsverbanden, leerplichtambtenaren en gemeenten. Een werkgroep, met leden uit zowel de zorg als het onderwijs, werkt aan concrete procesafspraken die op casusniveau bijdragen aan een betere samenwerking. Denk hierbij aan het opnemen van onderwijs in de cliënt- en behandelplannen van zowel de verwijzers als Crossroads en aan afspraken over de regievoering bij de terugkeer naar onderwijs of andere samenwerkingen die gericht zijn op preventie.

Op deze manier werken we stap voor stap toe naar ons doel: ieder kind naar school!

8/8

1. Inhoudsopgave 2024

2. Voorwoord 2024

3. Hoogtepunten 2024

4. 2024 in cijfers

5. In beeld 2024

6. Werken in netwerken 2024

7. Onderzoek & innovatie 2024

8. Thuiszitters