Even geduld a.u.b. het magazine wordt geladen...
Lian Smits
bestuurder Sterk Huis
over coronajaar 2020
“Wij bleven
open!”
Als er één ding is wat Lian Smits, bestuurder Sterk Huis, het afgelopen jaar heeft gemist, is het ruimte. Ruimte om echt contact te maken, om een goed gesprek te voeren, om samen complexe vraagstukken aan te pakken, om een terrasje te pakken aan de Piushaven. Ruimte om te leven, om even lucht te hebben, ook voor anderen die het hard nodig hebben. Hoewel 2020 veel beperkingen kende, wist Lian toch de eigen regie te pakken, om te doen wat nodig was: openblijven voor alle mensen die niet naar huis konden, simpelweg omdat Sterk Huis hun ‘thuis’ is.
“2020 was het jaar waarin we met ingehouden adem hebben gewerkt”, blikt Lian terug. “Toen de coronacrisis begon, wisten we nog niet wat het precies betekende. Hoe bang moest je zijn? We wilden geen risico lopen, maar tegelijkertijd zijn we hier verantwoordelijk voor 250 vrouwen, mannen, kinderen en vluchtelingen. Vooral in de 24-uurs zorg kun je niet tegen mensen zeggen dat ze naar huis moeten gaan, want dít is hun thuis. Ik voelde meteen onze cruciale functie: we moesten openblijven, hoe spannend dat ook was. Dat andere cruciale organisaties ‘dicht’ gingen, voelde weleens eenzaam.”
“We moesten open blijven, hoe spannend dat ook was.”
Zware verantwoordelijkheid
Lian: “Wat wij met elkaar hebben gedaan, maakt me trots. Wij wisten ook niet hoe eng en gevaarlijk het virus was, maar we bleven open en lieten onze maatschappelijke waarde zien. Ook het managementteam ging door. Iedereen voelde: je kunt dit niet van mensen vragen als je zelf niet dichtbij blijft. Als je de angst laat overheersen, kom je niet verder. We zijn strikt te werk gegaan, conform de RIVM-richtlijnen, maar het was superspannend en ik voelde een zware verantwoordelijkheid. Ik wilde niet op mijn geweten hebben dat het bij medewerkers thuis misging, doordat ze hier moesten zijn.”
Fijne collega's
Lian vervolgt: “Wat ook heel zwaar woog, was de sluiting van het (speciaal) onderwijs. Kinderen die wekenlang niet naar school gingen, die school hard nodig hebben. Tijdens de scholensluiting hebben we in no time een prachtig dagprogramma voor de kinderen georganiseerd. Fantastisch hoe iedereen daarbij heeft geholpen, van ambulant hulpverleners tot kwaliteitsfunctionarissen, trainers en collega’s van het Tilburgs Sportbedrijf. Zoiets kun je niet alleen, daar heb je alle fijne collega’s van Sterk Huis voor nodig.”
Balanceren
“Balanceren kenmerkt voor mij de begintijd van corona. In de loop van de maanden, toen duidelijk werd dat het een rotvirus is, maar niet voor iedereen levensbedreigend hoeft te zijn, kregen we meer vertrouwen. Wel hadden we vaker personeelstekort, mede door het toenemend aantal testen en quarantaines in de tweede golf. Ook in het Clarissenklooster en op een 24/7-behandelgroep ontstond een besmettingshaard. De jongeren en hulpverleners gingen daar gezamenlijk in quarantaine. De medewerkers zijn tien dagen niet naar huis gegaan, en hielden samen met de jongeren de groep goed draaiend.”
Ruimte
“Tsja, het was een bizar jaar”, knikt Lian. “Voor mij persoonlijk was 2020 ook nog het jaar dat ik verhuisde naar de Piushaven én dat ik zestig werd. Nou, dat had ik me heel anders voorgesteld. Laatst kreeg ik de vraag: Wat vond je het leukste aan 2020? Heel eerlijk, ik vond er geen bal aan. Ik snak in alles naar ruimte. Ik werk graag, maar heb ook lucht nodig. Ik hoef echt geen vliegtuig in hoor, dat type vrijheid bedoel ik niet, maar gewoon weer eens lekker uiteten of spontaan een museum bezoeken. Dat heb ik ook op mijn kerstkaarten geschreven: ik gun je ruimte! Niet alleen de ouderen, maar ook jonge mensen die groot moeten worden met vriendjes, feestjes, met dingen die wel en niet deugen. Ruimte!”
“Wat vond je het leukste aan 2020? Heel eerlijk, ik vond er geen bal aan.”
Echt contact
Lian: “Natuurlijk heeft het afgelopen jaar ons ook iets gebracht. We zagen hoe krachtig onze club is en leerden veel over digitaal werken, wat ook van meerwaarde kan zijn. Maar niet alle hulp kan door e-health vervangen worden. Bovendien blijkt uit neuropsychologisch onderzoek dat onze spiegelneuronen nog niet zijn afgestemd op digitale, vierkante plaatjes. Als ik je niet live zie, snap ik minder van jou. Bij moeilijke dingen, zoals complexe vraagstukken of nieuwe samenwerkingen, is dat echte contact nodig.”
Overname Juzt
“Live contact hebben we ook gemist bij een andere grote gebeurtenis: de overname van de 24/7-behandelgroepen en afdeling Jeugd en Zelfstandigheid van Juzt, de grootste jeugdzorginstelling van West-Brabant, in april 2020. Deze overname verliep in een razendsnel tempo, terwijl we de harde gegevens van de organisatie amper kenden. We hebben hard gewerkt om alles voor elkaar te krijgen, in een fase van grote onduidelijkheid en afstand. Normaalgesproken hadden we allang een personeelsfeest gehad om kennis te maken met alle collega’s van Sterk Huis. Gelukkig doet Stichting Sterk Huis West-Brabant het goed.”
Hoogspecialistische jeugdhulp
“De overname van Juzt was belangrijk om een aantal redenen”, vertelt Lian. “West-Brabant heeft goede jeugdzorg nodig én voor ons is het van strategisch en inhoudelijk belang om, samen met partners als Amarant en GGz Breburg, aanwezig te zijn in die regio. Wij willen namelijk samen met deze organisaties partner zijn in het hoogspecialistische veld, wat een heel ander type jeugdzorg is met een heel ander kostenpatroon dan het grote verzamelbegrip Jeugdzorg. Hoogspecialistische hulpverlening vraagt om een infrastructuur van 24/7-bereikbaarheid én kennis op het hoogste niveau om grote problemen te bedienen.”
Doorontwikkeling zorglandschap
“Jeugdzorg wordt vaak als één geheel gezien, terwijl hulp rondom complexe vraagstukken – waar vaak geweld en onveiligheid aan te pas komen – een specifiek type jeugdzorg is. Die hulp kun je niet in afgebakende pakketjes aanbieden en moet je dus ook heel anders bekijken en waarderen, zodat deze jeugdhulp overeind blijft. Eind 2020 bracht AEF (Andersson Elffers Felix) een belangrijk rapport uit over de structurele tekorten in de zorg. Hierin staan aangrijpingspunten voor de doorontwikkeling van het zorglandschap, een soort handvatten voor de tweede fase van de decentralisatie. Daarbij zijn sterke teams met kennis nodig, die aan de voorkant in verbinding staan met het onderwijs en huisartsen. Ook een eenvoudiger systeem dat minder geld kost in de bureaucratische uitvoering, is een groot aandachtspunt.”
“Hoogspecialistische jeugdhulp is
een bijzondere vorm van jeugdzorg.”
Kansenongelijkheid
“Veel jeugdhulp komt niet door moeilijke kinderen, maar doordat kinderen moeilijk zijn geworden door andere dingen”, benadrukt Lian. “Dat wordt ook prachtig in beeld gebracht in de documentaire Klassen, over klassenongelijkheid in het onderwijs. Deze serie laat zien hoe venijnig bedreigingen voor kinderen eruitzien en wat onze maatschappelijke opdracht is. We weten allang waar risico’s ontstaan en zien problemen vaak al jaren aankomen. Soms weten we bij de geboorte van een kind al dat het fout zal gaan. En wat doen we? Wachten tot het waarheid wordt. Dweilen met de kraan open. We weten welke wijken meer risico lopen. Zorg op die plekken voor een ‘team op maat’ op scholen, zodat de leerkracht er niet alleen voor staat.”
En-en-en
“We moeten kansenongelijkheid erkennen, zodat kwetsbare mensen, die niet vanzelf gelijke kansen hebben, de juiste hulp krijgen. Daarmee bedoel ik niet: kom maar hier, je bent zielig. Nee, je bent zelf aan het stuur, dus je moet zelf bewegen. We kunnen wel helpen, zonder te oordelen. Mensen hebben vaak een felle mening over de daden van een ander, terwijl ze niet weten wat iemand heeft meegemaakt. We vinden het blijkbaar moeilijk om ‘en-en-en’ te denken. Ja, mensen doen soms stomme dingen én ze zijn er zelf verantwoordelijk voor én je moet ze helpen. Het is niet het een of het ander, alsof je hulp moet verdienen. Maar je moet problemen wel zelf aanpakken en ervan leren.”
Evenwicht
“Wil je de wereld begrijpen, dan is het en-en-en. Wil je eruit komen, dan is het en-en-en. De regering moet ook vaker en-en-en-denken: ja, we moeten kwetsbare mensen beschermen én mensen mentaal gezond houden én de economie de ruimte geven. Bij Sterk Huis blijven we open én we werken veilig én we proberen mentaal gezond te blijven. Het is voortdurend zoeken naar evenwicht, net als op de supplank. Suppen is een nieuwe hobby van mij, sinds corona en sinds ik aan de Piushaven woon. Iemand zei laatst heel wijs: Als je niet wil vallen, moet je even gaan zitten. Dat is in het leven net zo. Soms is het niet erg om te vallen, dan mag je wiebelen. Maar als je echt op de been moet blijven (bijvoorbeeld in crisistijd) en de juiste keuzes moet maken, is het beter om even te gaan zitten.”
“Als je niet wil vallen, moet je even gaan zitten.”
